Matashiya
A
makon jiya mun yi bayani kan yadda mahangar Malaman Musulunci suka sha bamban
dangane da abin da ya shafi al'amuran zuciya da alakarta da "Hankali"
da "Fahimta" da "Ruhi" da kuma "An-Nafs," wato
"Zati" ko "Hakikanin" mutum kenan, wajen kokarin fahimtar yadda
zuciya ke samar da tunani. A karshe dai
bayanai sun nuna mana cewa, yawan ambaton "zuciya" a cikin Kur'ani da
Hadisai ingantattu, da yadda Malamai suka ta danganta tasirinta wajen tunani,
na nuna lallai akwai wani sha'ani tattare da ita. Duk da cewa malaman kimiyya a baya sun
tabbatar kwakwalwar dan adam ce ke samar da tunani, amma ta la'akari da yadda
nassoshin Kur'ani suka ta maimaita kalmar "zuciya" ta sa muka ce a
yau za mu koma dakin binciken malaman kimiyyar wannan zamani, musamman daga
shekaru 20 da suka wuce zuwa yanzu, mu ga ko sun gudanar da wani bincike kan
matsayin zuciya dangane da tunani.
Domin, kamar yadda na sanar a kashi na 2, nassin Kur'ani ko Hadisi ba su
canzawa dangane da abin da suke nuni zuwa gare shi, sai dai rashin dacewar mai
bincike kan abin da suke tabbatarwa.
Idan suka ce abu kaza, kaza ne, to haka yake. Idan mai bincike ya gano sai mu karbi
bincikensa, idan ya gano sabanin abin da suka tabbatar, sai mu ajiye masa
sakamakon bincikensa, mu ce masa: "Malam a dai koma dakin bincike, a
hankali za a dace." Domin wahayi ba
ya canzawa, amma sakamakon duk wani mai bincike yana iya canzawa; dan adam ne
shi; tara yake, bai cika goma ba.
Binciken
Malaman Kimiyya Kan Zuciya
Malaman kimiyya sun gudanar
da bincikensu na farko kan zuciya ne suna masu lura da matsayinta wajen famfon
jini zuwa sassan jiki. Wannan mahangar bincikensu na farko kenan, wanda ya
ta'allaka ne kacokan kan ayyukan zuciya na "zahiri" wadanda ake iya
gani. A marhala ta biyu, sadda aka fara
samun yawaitan masu kamuwa da cututtukan zuciya masu alaka da tunani, sai suka
sake komawa dakin bincike, inda suka sauya mahanga daga mahangar aikin famfon
jini zuwa na fahimtar dalilin da ke haddasa kumburewarta, da kuma haddasa
hauhauwan bugawan jini, wanda ke haddasa mutuwa nan take. A nan ne suka gano mummunar tasirin yawan
tunani, da bacin rai, da bakin ciki, wajen tauwaye wa zuciya karfin bugawarta
da yin aiki yadda ya kamata. To amma
kuma, duk da wannan hobbasa da suka yi wajen gano haka, da kokarin samar da
magunguna masu magance hauhawan jini wanda ke mummunan tasiri kan zuciya, yawan
masu kamuwa da cututtuka masu alaka da zuciya bai ragu ba; sai ma karuwa yake
yi a duk shekara, musamman a kasashen da suka ci gaba a fannin tattalin arzikin
kasa da siyasa. Sabanin yadda a baya
tsofaffi ne galibi ke kamuwa da cututtuka masu alaka da zuciya, yanzu abin ya
zama ruwan dare; daga samari zuwa 'yan mata, daga tsofaffi zuwa matasa, daga
kasashe masu arziki zuwa kasahe masu fama da talauci. Kai, hatta likitoci sukan
kamu da cututtuka masu alaka da zuciya.
Tirkashi!
Wannan lamari ne ya sake
tilasta wa malaman kimiyya musamman masu lura da yadda zuciya ke gudanar da
ayyukanta, da tasirin gazawarta wajen rage tagomashin rayuwa da tattalin
arzikin kasa, suka sake komawa dakin bincike don gano hakikanin matsayin zuciya da alakarta da sauran bangororin jikin dan
adam, musamman ma kwakwalwarsa. Sanadiyyar
wannan sabon tsarin bincike da aka faro tun shekarar 1983 ne aka fahimci
abubuwa da dama kan alakar da ke tsakanin zuciya da sauran bangarorin jiki,
musamman ma kwakwalwa. Wannan sakamakon
bincike da ake kan yi ne na kalato mana a yau, don mu samu wata sabuwar mahanga
kan lamarin, kafin yanke hukunci na karshe.
Gamammiyar
Alakar Sadarwar Jiki
Abu na farko da aka tabbatar
shi ne, akwai gamammiyar alakar sadarwa
tsakanin dukkan bangarorin jikin dan adam.
Ma'ana, dukkan gabobin jiki suna tarayya da juna wajen musayar
bayanai a yayin gudanar da ayyukansu.
Daga kwayoyin halittar jiki da ke kaikomo a tsakaninsu (Cells), zuwa sinadaran Hormones da ke samuwa a cikin jiki masu
kai-komo a tsakanin bangarorin jiki, duk bincike ya nuna suna dauke ne da
bayanai daga wannan bangare zuwa wannan bangare. Wadanda suka fara gano wannan
daga cikin masana su ne Dakta Gary E. Schwartz da Dakta Linda Russek ta hanyar
wata ka'idar kimiyya mai suna "Dynamic Systems Memory
Theory." Daga cikin
sakamakon binciken da wannan ka'ida ya hankado shi ne, da "Hankali",
da "Fahimta", da "Irada", dukkansu sinadaran makamashin
jiki ne masu samuwa ta hanyar musayar bayanai da bangarorin jiki ke yi. Bayan Dakta Gary da Linda da suka tabbatar da
wannan ta hanyar bincikensu, har wa yau akwai karin tabbaci da aka samu cikin
binciken da Dakta Rollin McCraty da tawagarsa suka tabbatar su ma.
Tasirin
Zuciya a Jiki
Abu na biyu da aka sake
tabbatarwa shi ne, Zuciya ce ke lura da
kuma gyatta dukkan yanayin jikin dan adam; daga kwakwalwa har zuwa yatsun
kafafunsa. Domin ita ce kamar babbar
na'urar samar da makamshin lantarki zuwa sauran sasannin jiki. A binciken su Dakta Gary Schwartz, sun nuna cewa: "Zuciya ce mabubbugar farko
wajen samar da sinadarai da makamashin bayanai a jikin dan adam." An kuma tabbatar da cewa, a duk bugawar
zuciya wajen fanfon jini, wannan bugu kan samar da sinadaran lantarki sama da Watt 2, wanda zai iya haska karamin kwai
na wutar lantarki. Kuma zuciya ce ke
aikin rarraba bayanai daga wannan bangare zuwa wancan, sannan ta karbo daga
wani bangare zuwa wani. Duk bangaren da bai samu karban bayanai yadda ya kamata
tsakaninsa da zuciya ba, to, ba zai iya gudanar da aikinsa yadda ya kamata ba,
kuma wannan zai yi tasiri matuka wajen rage masa tagomashin rayuwa, musamman ta
bangaren farin ciki da lumana. Wannan na
kunshe ne cikin ka'idar da suke kira: "Psychophysiological Coherence", wacce
ke tabbatar da cewa, dan adam na samun kansa a halin "Cikakkiyar
natsuwa" ne idan dukkan bangarorin jikinsa suna fahimtar sakon da zuciya
ke aika musu ba tare da wata matsala ba. Bayan Dakta Gary, har wa yau an samu
tabbaci daga binciken da Cibiyar Gudanar da Bincike kan Aikin Zuciya mai suna HeartMath
Institute da ke kasar Amurka ta gudanar, karkashin Dakta Rollin
McCraty.
Sadarwa
Tsakanin Zuciya da Bangarorin Jiki
Abu na uku da aka sake
tabbatarwa karara shi ne, akwai hanyoyi guda hudu da zuciya ke amfani da su
wajen aiwatar da sadarwa zuwa sauran sasannin jiki. A cikin sakamakon
bincikensu mai shafuka 103, Dakta Rollin McCraty da abokan bincikensa sun
zayyana wadannan hanyoyi guda hudu a karkashin babi mai take: "System
Dynamics: Centrality of the Heart in the Psychophysiological
Network." Hanyar farko ita
ce ta hanyar jijiyoyin sadarwa da take dauke dasu, watau "Neurons", wadanda ke aikin musayar bayanai tsakanin
zuciya da sauran bangarorin jiki, musamman ma kwakwalwa. Sai hanya ta biyu wacce ta kunshi aiwatar da
sadarwa ta hanyar sinadarai masu suna "Hormones." Su sinadaran "Hormones" wasu nau'ukan sinadarai ne da bangarorin jiki
ke samar da su, kuma suna dauke ne da bayanan sadarwa daga wanda ya samar da su
zuwa bangaren da ake son su isar da sakon gare shi. Zuciya kan samar da wadannan nau'ukan
sinadarai masu dimbin yawa, kuma ta hanyarsu ne take aikawa da sakonni ga
sauran bangarorin jiki. Hanya ta uku ita
ce ta amfani da sautin bugun zuciya da ke samuwa a duk lokacin da jini ya shigo
ko yake fita daga zuciyar. Shi kanshi
wannan sautin bugun zuciya, wanda suka kira: "Pressure and Sound Waves" an lura cewa akwai bayanai na
sadarwa da ke dauke a cikinsa, wanda bangarorin jiki ne kadai ke iya fahimta
tare da sarrafa su. Sai hanya ta karshe,
wato ta hanyar sinadaran maganadisu, ko "Electromagnetic
Field" a harshen malaman kimiyya. Wannan hanya ta karshe na daga cikin
abubuwa masu ban al'ajabi da zuciya ke samar da su. Yanayi ne mai dauke da bayanai cikin
sinadaran maganadisu, wanda ke bulbulowa daga zuciya, ya game sauran sasannin
jiki daga ciki, sannan ya game muhallin da mai zuciyar yake.
A wani gwajin bincike da
Dakta Gary da abokiyar aikinsa Linda suka gudanar, inda aka gwama kwayoyin
halittar zuciya (Heart Cells) guda
biyu na mutane daban-daban a mahalli daya, sakamakon bincike ya tabbatar da
samuwar wani "gamammen tsarin musayar bayanai" da ya shiga tsakaninsu
da hanyar sinadaran magadisu. Wannan
mahallin sinadarin maganadisu da zuciya ke fitarwa asalinsa daga kwayoyin
halittu ne da ke cikin zuciyar, watau "Heart
Cells". Su wadannan kwayoyin
halitta na zuciya, bincike ya nuna cewa a duk sadda zuciya ta buga, wannan bugu
kan haifar da makamashin maganadisu da karfinsa zai iya haska dan karamin kwan
lantarki. Bayan haka, akwai na'urar
gwajin zuciya mai suna "Electrocardiogram"
(ECG), wadda ke dauke da wayoyi masu sinsino sinadaran lantarki ko
maganadisu daga zuciya, don gano yanayin da zuciya ke ciki, da tsarin
bugawarta, da kuma yanayin lafiyarta.
Galibi akan dora wadannan wayoyi ne a kan kirji da hakarkarin mara lafiya
don fahimtar hakan. Daga baya aka gano ta hanyar bincike da gwaji, cewa a duk
inda aka dora su a jikin mutum, na'urar na iya sinsino sinadaran lantarki da
maganadisu daga zuciyarsa, saboda gamewarsu; abin da ke nuna karfin tasirin
wannan yanayi na zuciya.
Kari a kan haka, bincike na
baya-bayan nan kuma ya sake tabbatar da cewa, idan mutum na kwance ko yana
zaune, na'urar ECG na iya daukan hoton zuciyarsa da tazarar kafa
uku daga inda yake, ba tare da an manna masa wayoyinta a jikinsa ba don darsano
sinadaran lantarki da na maganadisu.
Wannan ke nuna cewa lallai karfin tasirin zuciya a jikin dan adam ya
shallake na kwakwalwa nesa ba kusa ba.
Domin na'urar "Electroencephalogram"
(EEG) da ake amfani da ita wajen gwajin yanayin kwakwalwa, dole sai an manna
wayoyinta a kai da goshin mara lafiya sannan ake hango yanayin bugawa da
aikinta. Amma na zuciya kuwa, ko da
tazarar kafa uku ne daga inda mara lafiya yake ana iya daukan hoto da ganin
yanayin da zuciyarsa ke aiki. Wannan na
yiwuwa ne sanadiyyar wannan sinadaran maganadisu da zuciya ke fitarwa, daga
cikinta har zuwa waje, wanda malaman kimiyya suka ce yana game mahallin da
tazararsa ya kai nisan kafa biyar.
A wani
binciken da Cibiyar HeartMath da ke
jihar Kalfoniya na kasar Amurka ta gudanar, ya tabbata cewa ta hanyar wannan
sinadaran maganadisu mai gamewa, zuciyar dan adam ta kan fahimci hali da
yanayin mahallin da take ciki nan take, domin bincike ya nuna cewa ta wannan
hanya zukata kan aiwatar da sadarwa a tsakaninsu, ba tare da an yi magana ko
jin wani sauti ko kallon wani abu ba.
Shi yasa da zarar ka shiga unguwa ko gari ko wani wurin da babu zaman
lafiya, nan take za ka sha jinin jikinka, saboda sadarwa da zukata ke yi a
tsakaninsu. Wanda ya fara aiwatar da bincike a kan haka shi ne Karl Pribam, ta
hanyar wata ka'idar kimiyya da ya kira: "Spetral
Domain." A karshe,
sakamakon binciken Cibiyar HeartMath
ya tabbatar da cewa: yawan damuwa, da bacin rai, da tashin hankali, da bakin
ciki, suna rage karfin sadarwar zuciya, da rage tagomashin garkuwar jiki,
sannan su rage karfin bugun zuciya wajen aika jini da kashi 5 zuwa 7. A yayin da farin ciki, da kauna, da yafiya,
da godiya suke kara karfin maganadisun lantarkin sadarwar zuciya, da sinadaran "Hormones"
masu aikawa da sakonnin bayanai daga zuciya zuwa sauran bangarorin
jiki, da kara wa garkuwan jiki (musamman sinadaran "White blood cells")
karfi, don ba jiki kariya daga warakar cututtukar sankara da
sauransu.
A mako mai zuwa in Allah ya yarda, za mu kawo bayanai
masu nuna alakar da ke tsakanin zuciya da kwakwalwa ta bangaren sadarwa, daga
nan za mu yi hukuncin karshe kan asalin tunani.
A ci gaba da kasancewa tare da mu.
No comments:
Post a Comment